Sevgi UÇAR / SÖZCÜ TV
Discord ve Telegram gibi dijital mecralarda kendilerine “incel” (istemsiz bekar) olarak isimlendiren bu grup, genç kızların fotoğraflarına ulaşıyor ve onlara şantaj yapıyor. Hedefinde olan kızlara kamera önünde istediklerini yaptırmaya zorluyor. Bu yöntem de yetmezmiş gibi genç kızların paralarına el koyuyor. Ayrıca grubun çeşitli konuşma platformlarında, hem yolda yürüyen hem de iletişime geçtikleri kadınların taciz görüntüleri paylaşılıyor.
KİM BU “901 ve 764” ÇETESİ? NASIL OLUŞUYOR?
Türkiye’deki “901 Çetesi” adı verilen bu grup, ABD’deki “764 Çetesi” benzerlik gösteriyor. Her iki grup da Telegram ve Discord gibi platformları kullanarak şiddet ve taciz eylemlerini organize ediyor.
FBI soruşturmasına konu olan bu ağ, 764 kodunu kullanıyor ve birbirlerini bu kod üzerinden tanıyordu. ABD’li savcılar, 764 üyelerinin faaliyet gösterdiği birincil araçlar olarak Telegram ve Discord’u göstermişti. 764 üyesi Kalana Limkin’e açılan ceza davasında, grubun bu platformları “aşırı kanlı içerikler ve çocuk istismarı materyalleri paylaşarak savunmasız toplulukları duyarsızlaştırmak için” kullandığı ifade edilmişti.
(764 Kodlu hesaplardan biri)
Türkiye’de de benzer şekilde 901 Çetesi, kadınları ve genç kızları hedef alarak taciz, şantaj ve tehditlerle saldırılarda bulunuyor.
5 SORU 5 CEVAP
Sosyal medya üzerinden şantaj yapan bu grupların faaliyetleri, toplumu derin bir endişeye sürüklüyor. Gazeteci Çağla Üren incellerin geçmişini, bugününü ve sosyolojisini anlattı.
1-Incel isimli alt kültür nedir ve kimlerden oluşuyor?
İncel dedikleri aslında ingilizce iki kelimenin kısaltmasında oluşuyor. ”İnvoluntary Celibate” yani “İstemsiz bekarlık” dedikleri kavram. 1997’de internet sitesi kuruluyor ve yalnız hisseden ya da sevgili bulmakta zorlanan insanlar için böyle bir kimlik benimseniyor.
2014’te Amerika’da Elliot Rodger adlı bir genç toplu saldırıda bulunduktan sonra intihar ediyor. Ardından incel kimliğinde buluşan insanlar, bu genci ilah ilan ediyor.
(Elliot Rogder)
Belirli fiziksel dezavantajları nedeniyle kendilerine bir romantik partner bulamayan, çoğunlukla erkeklerin bir araya gelip bu durumdan özellikle feministleri sorumlu tutmalarıyla oluşan bir topluluk, bir internet alt kültürü.
”Erkeklerin kadınlardan üstün olduğunu düşünüyorlar”
Belli başlı ideolojik ortak noktaları var. Toplumda bir hiyerarşi olduğunu düşünüyorlar. Bir piramit gibi düşünelim. Piramitin en üst bölümünde; çekici, kaslı, parası ve arabası olan erkekler yer alıyor. Daha sonraki bölümde onları seçen kadınlar geliyor. En altta ise yalnız kalan erkekler olarak kendilerini konumlandırıyorlar. İronik biçimde tüm erkeklerin kadınlardan üstün olduğunu düşünüyorlar.
2-Gençler neden “incel” olmayı seçiyorlar?
Bu kavram Türkiye’de yeni olduğu için tuhaf bir algı oluştu. Sanki incel diye bir örgüt var ve kadın cinayetlerinden sorumlu tutabileceğimiz bu örgütün üyeleri var. Gençler bu örgütle temas ederek zehirleniyor gibi bir algı var. Aslında bunu kesin kuralları olan bir örgüt olarak göremeyiz. Hem yerlere göre, hem de gruba göre değişiyor. Yani ”Ben incel olayım bunun avantajları var” gibi bir düşünceyle gençler bu topluluğa dahil olmuyor.
”Genç erkekler kadın düşmanlığından etkileniyor”
Kadın düşmanlığını çok fazla yayan influencer ve televizyon ünlüleri var. Genç erkekler de bu görüşlerden etkileniyor. Uzmanlara göre; bu gençler incel topluluklarına geldiklerinde orada sıfırdan beyinleri yıkanmıyor. Kendileri gibi düşünen ve kendileri gibi olan başka topluluklarla temas kuruyorlar. Bu şekilde bazı yankı odalarına giriyorlar. Bu odalarda süreç şöyle işliyor. Siz normalde toplum içinde çok fazla telaffuz etmeyeceğiniz bir şey söylüyorsunuz. Sonra bir bakıyorsunuz diğeri daha da radikal bir şey söylemiş, sonra üçüncü bir kişi daha da radikal bir şey söylemiş ve böylece sizin görüşleriniz radikalleşiyor. İlk dile getirdiğiniz görüşü normal görmeye başlıyorsunuz.
Mesela iki cinayetten bahsediyoruz. İki genç kadının öldürülmesinden. Semih Çelik’in incel arkadaşları da varmış. Bu düzlem aslında ileriye doğru sıkıntı yaratabilir. Çünkü insanların aklına şöyle bir soru geliyor. Semih Çelik’in sevgilisi vardı neden incel oldu? Yani Semih Çelik kendini incel olarak tanımlamıyor olabilir. Bu topluluğun ürettiği toksik kültürden dirsek teması kurmuş ve etkileşime girmiş.
3- Hangi uygulamalarda örgütleniyorlar?
Discord ve Telegram ana mecralar olarak görülüyor. Bunun nedeni; ana akım platformlar X, instagram ve Facebook’da bir havuz vardır. Hepimiz o havuzda paylaşım yaparız. Zaman tüneli dediğimiz bir tünel oluşur ve algoritmalar bu tünel içerisinde kimin gönderisini daha fazla görebileceğini belirler. Ama bütün bu havuzun tek bir merkezden kuralları belirlenir.
“Bu platformlarda kuralları siz koyuyorsunuz”
Diğer sanal platformların ise dağınık yapıları var ve tek bir merkezden diğer uygulamalar gibi yönetilmiyorlar. Discord’a girildiğinde orada sunucu adı veriliyor. Bir sunucu açıldığında aslında kendi sosyal medyanızı açmış oluyorsunuz. O sunucunun üyelerine kuralları siz belirliyorsunuz. Bu da şu anlama geliyor insanlar buralarda kendi sosyal medyalarını, kendi özgürlük alanlarını kurabiliyorlar.
“İllegal örgütlenme için cazip yer haline geldi”
Buralarda anonim kalmak daha mümkün ama aynı zamanda belli başlı illegal örgütlenmeler için de cazip yerler haline geliyor. Özellikle discord, video oyunu oynayan gençlerin uğrak buluşma noktası oluyor. Tabanı gençlerden oluştuğu için çocuk istismarı faaliyetlerinde bulunmak isteyen insanlara cazip geliyor.
Bu platformlardaki örgütlenmelerle mücadele için yöntem; bu platformları iş birliğine zorlamak ve bu çeteleri araştırarak bunları çökertme yolunda olunmalı. Amerika’da FBA ve discordun ortak çalışmasıyla tehlikeli bir çete çökertildi. Genç kadınların cinsel içerikli görüntülerini elde edip, sonra bu görüntülerle onlara şantaj yapan çok kalabalık bir çete vardı. 764 kodlu bir çete. Bu çete FBA çalışmasıyla büyük ölçüde çökertildi. Bu nedenle siteye erişim engeli sadece maskeleme gibi geliyor.
4- Inceller’ın Dünya’da ve Türkiye’de örnekleri var mı?
Dünya’da ve Türkiye’de örnekleri var. Birkaç yıl önce Türkiye’de X platformunda “İncelleri tanıyalım” isimli bir sohbet odası açıldı. Şuanda dijital platformlarda çok fazla şantaj çeteleri var ve bunların incel topluluklarıyla teması olabilir. Ama burada etkileşim çılgınlığına dikkat etmek gerekiyor. Yani bu insanlar gerçekten şantaj yapıyorlar mı ya da gerçekten kadına şiddeti örgütlüyorlar mı? Eyleme dökmek için birilerini teşvik ediyorlar mı? Yoksa bunu sadece etkileşim uğruna mı yapıyorlar? Bu tarz durumların hem kolluk kuvvetlerinin hem de uzmanların iş birliği içerisinde anlaşılmalı.
5-Ebeveynler ne yapmalı ve nasıl bilinçlenmeli?
Çocukların bu tarz gruplara eğilimli olup olmadıkları fiziksel hayatlarındaki davranışlarından gözlemlenebiliyor. Örneğin Semih Çelik’in babasının ifadelerinde belli oluyor. Semih Çelik, davranışlarında ve diyaloglarında intihar edeceğini sürekli söylüyor. Sonrasında hastanede yatıyor ve kasap dükkanında çalışmaya başladığında kesici delici aletleri odasında saklamaya devam ediyor.
Ebeveynler bunları sadece çocukların bilgisayarlarını karıştırarak, onlara oyun oynamayı yasaklayarak meseleyi çözemez. Önemli olan çocuğu ve onun düşünce yapısını anlamak. Çocuğun tutumunu analiz etmekten geçiyor mesele.
